Улогата и значењето на списанијата, прирачниците и другите визуелни, аудио и видео изданија и материјали во воспитно – образовниот процес
„Наставникот треба да го гради својот час, како што архитектот, користејќи различен материјал, ги гради своите градби, за да истите бидат цврсти, скалдни и убави во сите делови и за да може од нивните височини да се откриваат широките пространства“
Н. М. Верзиљин
Започнав со мисла која за мене е водилка за успешен наставник, мисла врз која се темели мојот принцип на работа со учениците.
При реализација на воспитно-образовниот процес, неминовно е користењето на учебници но и дополнителна стручна литература.
Добриот учебник претставува основен извор на информации, а со соодветно приспособување учителот ја толкува неговата содржина. Ученикот кој учи од добар учебник треба да знае дека не е доволно ако само ги усвои знаењата кои тој му ги дава, туку е неопходно самостојно да учи и своите знаења да ги проширува и дополнува и на друг начин, на пример со користење на дополнителна литература.¹
Јас како одделенски наставник често користам дополнителна литература од двете основни групирања и тоа:
- Научно-популарна (математички лексикони, речници, таблици и енциклопедии)
- Периодична (списанија и публикации како дополнителна литература)
За успешна реализација на наставните содржини посебно по математика и природни науки, но и останатите предмети, повеќе од потребно е паралелното работење со работни тетратки и збирки задачи. Оскудните учебници со кои моментално работиме бараат внесување на дополнителни содржини преку кои на ученикот ќе му се олесни процесот на учење и ќе ја совлада планираната цел.
Затоа често самостојно изготвувам работни тетратки или пак во сорабока со колеги креираме работни листови кои ни служат како дополнителни материјали за вежбање со учениците. Резултатите при користење на овие дополнителни материјали се многу подобри за разлика од сувопарното учење од учебниците.
Тука би се надоврзала и на потребата од користење на разните прирачници за наставници. Пример – прирачникот за образование за животни вештини содржи огоромен број на работилници поткрепени со насоки за реализација кои многу го олеснуваат процесот на креирање на сите фази од часот, прирачниците по математика содржат голем број на игри кои се детално објаснети и наоѓаат примена и во воведниот дел на часот и во завршниот дел на часот, прирачниците по физичко и здравствено образование исто така имаат дополнителни игровни активности кои може да се применат не само по тој предмет, туку да се колерираат во сите останати предмети.
Токму овие прирачници ги надополнуваат нашите идеи за креативна настава и реализација на наставни содржини преку игровни активности.
Мислам дека нашиот образовен систем има потреба од нови и допонети изданија на прирачници од секој премет.
Од големо значење е и внесувањето на периодична литература како списанија соодветни за возраста на учениците. Во одделенска настава најчесто користиме „Росица“, „Другарче“, „Развигор“, „Либи“ или пак „Наш свет“.
При користењето на списанија, учениците континуирано се здобиваат со за нив важни информации, им помагаат и за поставување на хипотези а од тоа следува и ситуација за анализирање, воопштување и решавање на проблеми.²
Детските списанија се богати со соодветни литературни текстови, драми, песнички кои се во корелација со нашите тематски планирања и често се користат при реализација на приреби или други манифестации во рамките на училиштето.
Корисењето на детските списанија често не мотивира да земеме учество во истите преку испраќање на наши лични творби без разлика дали се ликовни или литературни творби или одредени истражувања или експерименти. По нивното објавување учениците дополнително се стимулираат за надградување на своите знаења и бараат дополнителни, односно додатни часови на кои со креативни работилници создаваме наши дела.
Како член на „Заедницата за учење“ која беше формирана во нашето училиште во 2016-2017 година, моите компетенции за користење на дополнителна литература во воспитно-образовниот процес многу се подобрија и затоа слободно можам да се пофалам со бројни изработки на одделенски книги, „копии“ на лектири создадени според детската перцепција, па дури и брошури кои сме ги делеле низ општината со цел да пренесеме одредена порака до возрасните.
Покрај користењето на периодичната литература, од големо значење е и воведувањето на аудио-визуелните средства во образовниот систем.
На часовите по музичко образование задолжително мора да се користат видео презентации, песнички па дури и примери за кореографии. Исто така, на часовите по ликовно образование па и физичко и здравствено образование, математика пожелно е понекогаш да се пушти некоја релаксирачка песна која на учениците ќе им делува мотивирачки при реализација на работната задача. Јас често ја применувам оваа техника и давам слобода на движење на самиот час.
Реализацијата на наставните содржини од медиумска култура без користење на видео материјали, следење на театар, разгледување на разни аудио книги не би биле комплетни.
Обработката на овие наставни единици најчесто ја реализирам надвор од училницата и тоа најчесто во библиотеката, домот на културата или во училишниот двор. Овој начин на работа го избирам затоа што учениците од 6 – 10 години најдобро учат преку визуелизација.
Сметам дека улогата и значењето на сите горе наведени дополнителни материјали во воспитно-образовниот процес е од суштинско значење за формирањето на личноста на едно дете. Проширениот хоризонт на знаења не може да донесе стагнација, напротив може да донесе само мотивација за дополнително надградување и надополнување на личноста.
Одделенски наставник Зорица Милкова
ООУ „Тошо Велков – Пепето“ Кавадарци