Категорија: Зборник 2

Улогата и значењето на списанијата, прирачниците и другите визуелни, аудио и видео изданија и материјали во воспитно – образовниот процес

 

„Наставникот треба да го гради својот час, како што архитектот, користејќи различен материјал, ги гради своите градби, за да истите бидат цврсти, скалдни и убави во сите делови и за да може од нивните височини да се откриваат широките пространства“

Н. М. Верзиљин

Започнав со мисла која за мене е водилка за успешен наставник, мисла врз која се темели мојот принцип на работа со учениците.

При реализација на воспитно-образовниот процес, неминовно е користењето на учебници но и дополнителна стручна литература.

Добриот учебник претставува основен извор на информации, а со соодветно приспособување учителот ја толкува неговата содржина. Ученикот кој учи од добар учебник треба да знае дека не е доволно ако само ги усвои знаењата кои тој му ги дава, туку е неопходно самостојно да учи и своите знаења да ги проширува и дополнува и на друг начин, на пример со користење на дополнителна литература.¹

Јас како одделенски наставник често користам дополнителна литература од двете основни групирања и тоа:

• Научно-популарна (математички лексикони, речници, таблици и енциклопедии)
• Периодична (списанија и публикации како дополнителна литература)

За успешна реализација на наставните содржини посебно по математика и природни науки, но и останатите предмети, повеќе од потребно е паралелното работење со работни тетратки и збирки задачи. Оскудните учебници со кои моментално работиме бараат внесување на дополнителни содржини преку кои на ученикот ќе му се олесни процесот на учење и ќе ја совлада планираната цел.

Затоа често самостојно изготвувам работни тетратки или пак во сорабока со колеги креираме работни листови кои ни служат како дополнителни материјали за вежбање со учениците. Резултатите при користење на овие дополнителни материјали се многу подобри за разлика од сувопарното учење од учебниците.

Тука би се надоврзала и на потребата од користење на разните прирачници за наставници. Пример – прирачникот за образование за животни вештини содржи огоромен број на работилници поткрепени со насоки за реализација кои многу го олеснуваат процесот на креирање на сите фази од часот, прирачниците по математика содржат голем број на игри кои се детално објаснети и наоѓаат примена и во воведниот дел на часот и во завршниот дел на часот, прирачниците по физичко и здравствено образование исто така имаат дополнителни игровни активности кои може да се применат не само по тој предмет, туку да се колерираат во сите останати предмети.

Токму овие прирачници ги надополнуваат нашите идеи за креативна настава и реализација на наставни содржини преку игровни активности.

Мислам дека нашиот образовен систем има потреба од нови и допонети изданија на прирачници од секој премет.

Од големо значење е и внесувањето на периодична литература како списанија соодветни за возраста на учениците. Во одделенска настава најчесто користиме „Росица“, „Другарче“, „Развигор“, „Либи“ или пак „Наш свет“.

При користењето на списанија, учениците континуирано се здобиваат со за нив важни информации, им помагаат и за поставување на хипотези а од тоа следува и ситуација за анализирање, воопштување и решавање на проблеми.²

Детските списанија се богати со соодветни литературни текстови, драми, песнички кои се во корелација со нашите тематски планирања и често се користат при реализација на приреби или други манифестации во рамките на училиштето.

Корисењето на детските списанија често не мотивира да земеме учество во истите преку испраќање на наши лични творби без разлика дали се ликовни или литературни творби или одредени истражувања или експерименти. По нивното објавување учениците дополнително се стимулираат за надградување на своите знаења и бараат дополнителни, односно додатни часови на кои со креативни работилници создаваме наши дела.

Како член на „Заедницата за учење“ која беше формирана во нашето училиште во 2016-2017 година, моите компетенции за користење на дополнителна литература во воспитно-образовниот процес многу се подобрија и затоа  слободно можам да се пофалам со бројни изработки на одделенски книги, „копии“ на лектири создадени според детската перцепција, па дури и брошури кои сме ги делеле низ општината со цел да пренесеме одредена порака до возрасните.

Покрај користењето на периодичната литература, од големо значење е и воведувањето на аудио-визуелните средства во образовниот систем.

На часовите по музичко образование задолжително мора да се користат видео презентации, песнички па дури и примери за кореографии. Исто така, на часовите по ликовно образование па и физичко и здравствено образование, математика пожелно е понекогаш да се пушти некоја релаксирачка песна која на учениците ќе им делува мотивирачки при реализација на работната задача. Јас често ја применувам оваа техника и давам слобода на движење на самиот час.

Реализацијата на наставните содржини од медиумска култура без користење на видео материјали, следење на театар, разгледување на разни аудио книги не би биле комплетни.

Обработката на овие наставни единици најчесто ја реализирам надвор од училницата и тоа најчесто во библиотеката, домот на културата или во училишниот двор. Овој начин на работа го избирам затоа што учениците од 6 – 10 години најдобро учат преку визуелизација.

Сметам дека улогата и значењето на сите горе наведени дополнителни материјали во воспитно-образовниот процес е од суштинско значење за формирањето на личноста на едно дете. Проширениот хоризонт на знаења не може да донесе стагнација, напротив може да донесе само мотивација за дополнително надградување и надополнување на личноста.

 

 

Одделенски наставник Зорица Милкова

ООУ „Тошо Велков – Пепето“ Кавадарци

jane_zore@yahoo.com

Улогата и значењето на списанијата, прирачниците и другите визуелни, аудио изданија и материјали во воспитно-образовниот процес

 

 

Децата од својата најрана возраст  најдобро учат преку играта. Играта е природен начин преку кој децата го развиваат и усовршуваат јазикот.

Во нашата држава веќе повеќе од 70 години излегуваат од печат литературно-едукативни списанија,сликовници за деца и млади.Литературните списанија за деца имаат многу значајно место и улога.Но не  само во организираниот и институционализиран процес на воспитание и образование,туку  и во семејството како институција. Малите деца,по својата природа, се љубопитни и сакаат да истражуваат. Затоа кај децата треба да се  поттикнува иницијативноста, љубопитноста и интересот кон средината во која растат и интересот кон учењето се клучните фактори кои го унапредуваат пристапот кон учењето на малите деца.

Свеста за односот кон книгата расте,а навиките за читање  се развиваат уште од најраната возраст.Дури и на бебињата на кои им се читаат или покажуваат сликовници.За бебињата во последно време се изработуваат сликовници со текстилен материјал и со големи слики,како што расте детето бројот на сликите се намалува и текстот е пообемен. Сепак бројни истражувања говорат за фактот дека од  исклучителна важност во процесот на раст и развој на децата се  квалитетни книги ,илустрирани сликовници,помошни нагледни средства(аудио,визуелни,дидактички) учебници,списанија,прирачници и сл.

Повеќе од сигурно е дека сликовницата е многу поприсутна од некогаш. Кога едно мало дете се интересира и сака да отвори книга и сликовница, прво нешто што ќе го привлече е илустрацијата во самата сликовница. Додека возрасните им читаат сликовница на малите деца, држејќи ги во скут, се создава важна интеракција преку која се гради интересот на децата за читање Истражувањата покажуваат дека ненадокнадно е она што не е стимулирано во раното детство. Децата се големи критичари и имаат многу прашања,како за текстот така и за илустрациите. Но не секогаш содржината во сликовницата или боенката што уметникот ја илустрира може да го одушеви  детското срце..Сведоци сме и на голем број илустрации кој не ги задоволуваат критериумите за илустрација за деца.Но кај нас никој не е задолжен за опстојна анализа или контрола  на сето она што се нуди на пазарот  од мноштвото  шарено блескави увозни примероци.

Едноставно го прифаќаме огромниот пораст на сликовници,боенки,цртани и анимирани филмови,видео игри и сл.Интересот на децата и кон она што нуди интернетот е се поголема.

Децата од предучилшна и рана училишна возраст  кои што имаат можност на различни начини да ја развиваат својата фантазија и креативност, учат како да ја изразуваат својата индивидуалност, своите интереси, способности и вештини со користење на разни  визуелни форми како што се сложувалките,конструкциите,

како и видео игрите. Детето на свој, автентичен начин умее да ги изрази своите чувства преку музика, театар, цртање, движење, сето тоа како дел од неговиот когнитивен развој.

Во воспитно-образовниот често се очекува од секое дете, без разлика на индивидуалните способности, со исто темпо, на идентичен начин и со успех да ги усвои предвидените програмски содржини. Децата треба да бидат мотивирани да го користат претходно стекнатите знаења и вештини. Тие треба да се оспособат и за доживотно учење.

Во тоа, секако, клучна улога имаат професионалците вклучени во воспитно-образовните процеси во текот на раното детство но и понатамошното школување.

 

Предучилишното воспитание и образование е од клучно значење за растот и развојот на секое дете. Токму затоа е од примарно значење е каква литература ќе му се понуди на детето и кои критериуми треба да бидат исполнети во реализирањето на програмата за рано учење и развој.

Списанијата за деца во воспитно-образовниот процес се во контекст на целите во наставните планови и програми.Списанијата ги следат карактеристиките на развојниот период на детето и ги следат содржините во наставните програми со различно застапени теми и програмски подрачја.Истите можат да се употребат како ресурси во повеќе наставни предмети во раната училишна возраст.Исто така списанијата за деца имаат и функција да ги забавуваат децата, да ги поттикнуваат на одредени нешта, и, што е најважно, да ги подучуваат Со нивна употреба во наставата тие  овозможуваат   индивидуализација и диференцијација во воспитно-образовниот процес и ги поттикнуваат децата со нетрпение да го очекуваат следното издание. Детските трудови и изработки исто така се објавуваат во списанијата, со што кај учениците се создава натпреварувачки дух и тие се стимулираат за читање, творење и креативно изразување.Недостатокот од примената на списанијата во наставниот процес највеќе го почуствуваа учениците и наставниците во 2017 година кога тие не добија дозвола од институциите за нивна примена во воспитно-образовниот процес.Радува податокот дека покрај хартиените изданија почнува да се чита и електронското списание за деца на македонски јазик.

Денешните генерации се повеќе ги користат технологијата и интернетот како извор на дополнителни знаења и на забава.  Дигиталната писменост е растечки дел на секој пристап кон развојот на вештини со која се настојува да се подготват децата и адолесцентите за училиште и понатамошниот живот. Технолошкиот развој,глобализацијата,информатичката револуција и афирмацијата на знаење како највреден ресурс се само дел од новиот економски поредок во последната деценија во креирање на е-општество.

Имајќи ги во предвид глобалните промени во 2008 година во македонскиот образовен систем како приоритетно се воведе ИКТ со имплементирање на проектот„Комјутер за секое дете“. Со овој проект се овозможи ефикасна имплементација на информатичката технологија во македонското образование,целта беше и да се доближиме до светот и да се намали дигиталната подвоеност која се случува поради физичка недостапност,односно немање на ресурси или недостаток на вештини.

По континуираната компјутерска едукација на наставниците за поквалитетна настава со воведување и застапеност на Икт со најмалку 30 % во воспитно-образовната работа со користење на оперативниот систем ЕДУБУНТУ.Развојот на технологијата и новите дигитални алатки за развој и ширење на знаењето бара не еднократно туку сеопфатно планирање на процесите со вклучување на сите заинтересирани страни.Дигиталнита наставна содржина треба да биде мултимедијална односно во себе да содржи текст,анимација ,звук и презентација.Таквата содржина која  им се нуди  во училиштата за време на наставата,треба да биде достапна и

присутна и надвор од наставата во домовите на учениците.

Како е –содржини на учениците им се нудат:презентации,интерактивни презентации,симуалции,видео и аудио записи,дијаграми,мапи и текстови.Сето ова со вклучен  функционални  интерфејс кој одговара на возраста на учениците и корисниците да им се понудат дополнителни информации,помош насоки за користење на истите.

Во 2020 година со развојот на пандемијата се случи пресврт во кој беа вклучени сите инволвирани учесници(ученици,професори и надлежни институции) во наставниот процес.Наставата започна да се изведува со примена на онлајн настава.Овој начин на примена на дигитални средства со користење на интернет отвори голем број на нерешени прашања кои со години се провлекувале во воспитно-образовниот систем.Соочени со голем предизвик најнапред на немањето технички средства,интернет и на почетокот на неподготвеност на институциите да одговорат на барањата за изведување и организирање на квалитетна онлине настава.Без перманентна поддршка,услови и  усовршување на наставниот кадар се покажа во периодот од март до јуни во 2020 година.Наставниот кадар и менаџментот во училиштата беа принудени да започнат со активности за кои никогаш не слушнале и не биле обучени. Во однос на учебниците и другите образовни ресурси онлајн наставата покажа дека е потребно целосно или делумно адаптирање на учебниците.  Компјутерот е само алатка која се става во контекст на ширење на знаењето. Потребно е добра и сеопфатна реформа во форма на отворени образовни ресурси.Сметам дека во изминатиов период не само што ќе ни овозможеше поквалитетно образование на поголем број од најпогодените ученици и ќе го ублажеше ударот и врз наставниот кадар и врз сите кои се вклучени во образовниот процес.Потребно е  планирање на процесите со вклучување на сите заинтересирани страни.Навремените измени во регулативата и инвестирањето во основните образовни помагала и во дигитални содржини.

Очекуваме дека националната стратегија за е- образование во македонскиот образовен систем ќе понуди соодветни решенија за имплементација за подобрување и подобро организирање на наставата со компјутер која се чини се уште не е на соодветното ниво.Несразмерно ниво на вештини кои децата ги поседуваат може да има долгорочни последици по општеството во кое тие живеат.

 

Професор во одделенска настава

Лила Арсова

Велес

 

 

 

 

 

 

 

Улогата и значењето на списанијата, прирачниците и другите визуелни, аудио и видео изданија и материјали во воспитно образовниот процес

 

 

Резиме: Улогата и значењето на списанијата, прирачниците и другите визуелни, аудио и видео изданија и материјали во воспитно образовниот процес е многу голема затоа што го развива когнитивниот развој кај децата, говорот го издига на повисоко ниво, интелектуалните способности, помага во емоционална и социјална развиеност на еден забавен и не наметлив начин, воедно ја развива и креативноста на учениците.

 

Клучни зборови: списанија, прирачници, визуелни, аудио, видео изданија, ученици, воспитание, образование.

 

Улогата и значењето  на списанијата

 

Како одделенски наставник би сакала да го споделам своето искуство за улогата и значењето на детските списанија. Детските списанија  секојдневно  се достапни на полиците на многу книжарници, киосци или маркети. Тие со своите шарени страници се предизвик за љубопитното детско око. Кај нас најчесто се користат следните детски списанија: „Смешко“, „Месечко“, „Росица“, „ Другарче“, „Развигор“,„Мини ЛИБИ“ , „Либи“  „Наш свет“…

Како наставник  имам цел да  образувам ученици со развиено критичко размислување и практична примена на стекнатите знаења, а тука ни помагаат и детските списанија. Децата уште од најмала возраст другаруваат со некое од детските списанија, а потоа продолжуваме и ние со учениците на возраст од 6 до 11 години.

Детските списанија  имаат значајно место и улога во процес на воспитание и образование (детски градинки, училишта) и семејството.

 

Детските списанија се богати со страници за:

• едукација (текстови, песни, научни текстови, драмски текстови, изразување и творење, јазично катче)
• содржини со странски јазик
• математички страници
• забавен дел ( боење, поврзување на поими или предмети, лавиринти,          крстозбори)
• креативен дел (објавување на ликовни и литературни дела од ученици).

Детските списанија се дел од подрачјето Медиумска култура по македонски јазик и учениците од одделенска настава се обврзани да се запознаат со нив. Затоа наша цел е учениците да ги запознаеме со детските списанија, да ги мотивираме да ги читаат.

Јас како наставник редовно го користам списанието во наставата бидејќи преку нив учениците го богатат речникот, многу често им задавам задача од списанието (да прераскажат текст, да научат песна наизуст) ги драматизираме  драмските текстови  и тие ни се веќе подготвени точки за училишните приредби или пак гостување на тв – емисии.  Детските списанија имаат многу важна улога во образувањето на децата, во утврдувањето на стекнатото знаење на училиште, но и негово проширување на позабавен начин. Меѓудругото, списанијата постојат и за да ја задоволат желбата за љубопитство на децата, што е море без дно, а ја поттикнуваат и љубовта кон читањето книги.

Списанијата за деца со својата содржина, преку текстовите и илустрациите се значаен медиум во воспитно – образовниот процес затоа што децата:

• стекнуваат нови сознанија
• го развиваат критичкото мислење
• ги будат естетските чувства и доживувања
• создаваат, креираат и творат
• комуницираат
• го богатат речникот, го развиваат говорот и културата на изразување
• ја развиваат емоционалната интелигенција
• ја поттикнуваат својата интерактивност.

 

И за крај да не заборавиме ,,Децата се цвеќето, а ние…ние сме градинари кои го негуваат тоа цвеќе!“.

Прирачници

 

За успешна реализација на целите и задачите во наставата во училиштата, неопходен и важен  фактор се прирачниците за наставници и дополнителната литература. Прирачниците претставуваат дидактичко методички  обликувана  содржина, која му помага на наставникот за правилна реализација на образовно-наставната работа. Во истите се земени во предвид најзначајните педагошко, психолошки и методички принципи. Тие претставуваат „дидактички инструменти“ на наставникот  за неговата работа: анализа на некои непознати, значајни, ретки и специфични податоци, информации и факти во наставниот процес, го збогатуваат сознајниот  процес, знаењата ги прават побогати, појасни, поконкретни, поцелосни. Тие се употребуваат во сите нивоа на образованието и воспитанието како извор и помош во процесот на сознавање на сите наставни предмети.

Прирачниците за ученици се од друг вид, тие им помагаат на учениците полесно да ги совладаат целите или да ги прошират знаењата. Постојат повеќе прирачници (дополнителна литература) за ученици: „Боенки“, „Збирки задачи“, „Работни тетратки за лектира“, „Тетратката со елементи за пишување“, „Тетратката за убаво пишување КРАСНОПИС“ и многу други. Сите заедно имаат за цел да ги подобрат графо-моторните способности, негување на  вештината за убаво пишување и развивање на емоционалната интелигенција.

 

Со користење на прирачници за ученици, се постигнуваат повеќе образовни цели. Со нивната употреба се остварува принципот на очигледност и се постигнува поголем интерес кај учениците. Се остварува поголемо внимание и мисловни активности кај учениците, се врши побрзо и полесно пренесување на информациите, што придонесува за постигнување на подобар успех. Основните функции на прирачниците се: постигнување на очигледност, поттикнување на интензивирање на учењето и развојот на мисловните способности.

 

Визуелни средства

 

Од најмала возраст децата учат преку визуелни средства. Тие имаат потреба да видат и да допрат определен предмет, за подобро да го осознаат или е потребна соодветна слика или видео материјал. Истиот процес на учење и осознавање на нови работи кај училишните деца не може да се замисли без визуелни средства. Ако на учениците на часовите им се објаснува преку нагледни – визуелни средства, тогаш им е многу поинтересно и позабавно на час и на тој начин полесно ја совладуваат материјата. Децата се љубопитни и сакаат сѐ да допрат, да измерат, да проценат и да споредат. Новиот начин на едукација бара многу повеќе практична работа или истражување. Така произлегуваа и поголема потреба од примена на многу визуелни средства.

Под визуелни средства, спаѓа сето она што може да се види, да се допре, да се измери или спореди, или да се истражува. Во визуелни средства спаѓаат: плакати, сликовници, слики, модели, апликации, разни дијаграми, слајдови, предмети кои имаат определена намена.

Со примена на визуелни средства во образованието придонесуваме да се појави поголем интерес и интеракција кај учениците и постигнување на целите на часот. Визуелните средства се  посредници меѓу ученикот и надворешниот свет. Тие ја олеснуваат работата на наставникот и учениците, воедно претставуваат посредник меѓу наставните содржини, ученикот и наставникот. Преку интеракција меѓу наставникот како организатор на наставниот процес и ученикот како субјект во наставата, може да се постигнат резултати кои не се однесуваат само на знаења и вештини, туку и способност за формирање на ставови кај учениците.

 

                                                          Аудио и видео изданија

 

Во наставниот процес не е доволно само визуелни средства, се појавува потреба за аудио и видео изданија. Со развојот на технологијата се појавуваа потребата од примена на аудио и видео материјали. Со постојаниот развој на технологијата се појавија и многу аудио и видео изданија, кои се користат како наставни средства во наставата. Секое  училиште поседува аудио и видео уреди (музички систем, телевизор, компјутер, проектор, паметна табла). Аудио наставни средства се применуваат за слушање музика, радио емисии.

За да наставата биде поефикасна се применуваат нови мултимедијални наставни материјали, кои ги задоволуваат современите дидактички и методолошки принципи за реализација на наставата. Преку примена на нови мултимедијални наставни материјали учениците стекнуваат поголеми вештини и знаења. Но, сепак сета примена на нови аудио и видео наставни материјали зависи од  самиот наставник. На часовите по музичко образование или друг наставен предмет, не може да се замисли без користење на аудио записи, а многу често и на видео изданија. Наставниците многу често за реализација на наставната програма користат самостојно изработени презентации или  готови  аудио – видео наставни единици од образовен портал-ЕДУИНО.

Аудио визуелни изданија, претставуваат нагледни средства со кои се постигнуваат повеќе образовни цели. Со нивната употреба се остварува принципот на очигледност и се постигнува поголем интерес кај учениците. Се остварува поголемо внимание и мисловни активности кај учениците, се врши побрзо и полесно пренесување на информациите, што придонесува за постигнување на подобар успех. Основните функции на аудио визуелните изданија е да  се постигне очигледност, поттикнување на интензивирање на учењето и развојот на мисловните способности.

 

Заклучок: Со примена на списанија, прирачници и други визуелни, аудио и видео изданија и материјали во воспитно образовниот процес се допринесува за: полесно совладување на некои поими (прилагодени на возраста и интересите на учениците), модернизација на формите и методите во наставата, развивање на истражувачки способности, решавање на проблеми, развивање на креативноста, поттикнување на самостојноста и практична примена на стекнатите знаења. Затоа слободно можеме да кажеме дека голема е улогата и значењето на списанијата, прирачниците и другите визуелни, аудио и видео изданија и материјали во воспитно образовниот процес

 

 

Учесник: Јадранка Клисарова – ООУ „Блаже Конески“ – Скопје, Република Северна Македонија     маил: jadrankaklisarova@gmail.com

Власта Н. Ценић:

Улога и значај часописа у васпитно-образовном процесу

 

Поздрав драги пријатели од Македонија. Ви посакувам среќна и успешна нова година. Поздрав од Србија.

Као и сваки песник, дозволите да вас поздравим и поетски, а да песмa буде најава наше теме. Писана је на народном језику југа Србије.

НАПОЛИТÁНКЕ

Кад пођем у школу, мајка ми дâ банку

да успýт купим наполитáнку.

Там’, куде ради Тоза Бакáлин,

да кажем број’тро, да се захвáлим…

 

Други пут вика, кад паре скупи:

„Немóј жељýјеш, нешто си купи.

Свашта продáва Тоза Бакáлин.

Кажи му број’тро, после захвали…“

 

Такóј си беше док ме издáли

Деле Служúтељ и Тоза Бакáлин.

На мајку рекли каквó ти не:

место ýжину, купýјем нóвине!

 

„Ја давам паре на бата Блеска,

а на њег’ дража Весела свеска!

Дома се јéдва крај сас крај крпи,

он чита штампу и – гладан трпи!“

 

Такој се мајка љутúла силно.

После ву беше помáло мило:

„Мож’ ће некакву школу изýчи?

Да се кроз живóт бар он не мучи!“

 

Од таг заједно збирам паре с мамку

за Дечје новине и – наполитáнку

 

Старије колеге се свакако сећају дечјег листа „Весела свеска“ из Сарајева и „Дејих новина“ из Горњег Милановца, који се овде помињу. Онда нам долазе из сентименталног путовања у прошлост  и „Зека“, „Тик-так“, „Мале новине“, „Мирко и Славко“… Нажалост, они су сада само сећање. Угашени су. Зашто? Заменили су их неки нови часописи. Колико се они читају данас?

И књиге се мање  читају, кажу. Наравно, криза читања захватила је и часописе. Многи би рекли да родитељи немају пара за куповину (још и) часописа. И уџбеници су изузетно скупи, тако да су часописи додатни трошак. Нажалост, многи родитељи сматрају баш тако, да је куповина часописа трошак. Као да су заборавили радост читања дечје штампе у својим босоногим данима. Ако су деца  наше огледало, ако  немају читалачке навике,  то је зато што у раном узрасту немају прилике да виде своје родитеље како читају. Част изузецима. То учитељ одмах схвати: ако је дете богатог речника, ако воли књигу, ако је радознало, то је доказ да његови  родитељи купују књиге, имају кућну библиотеку, имају часописе за децу и читају их заједно.

Очигледно је да није ни повољна  друштвена клима за коришћење дечјих часописа. Довољно је да се родитељи на родитељском састанку побуне због додатних издатака, па да  директори под тим притиском не допуштају претплату на  дечје часописе. Проблематичан је и важећи Закон о уџбеницима који у школама забрањује плаћање у готовини, чиме су се изгубили многи садржаји корисни за децу, па и дечји школски часописи. Министарство у овом тренутку једино што може је да уради јесте да дâ препоруку за часописе, као што је даје за све друге програме и наставна средства. Али, и то изгледа није пресудно код одлуке директора да „нема куповине часописа преко школе“. Тужно је и што ни школске библиотеке не наручују ове часописе. Да се не наљуте неке колеге, али је истина да има и оних који нису мотивисани да сакупљају новац  и за часописе. Чули сте свакако оно „благајници смо: новац за уџбенике, за екскурзије, за ужину…“ Све је то тачно, али додатни напор за дечју штампу не би смео да лиши децу драгоцених часописа. Велики је значај ове додатне литературе за децу. Кад  смо код пара, морамо признати да  нека деца живе у сиромашним породицама. И заиста немају пара за штампу.  Тиме се од малена делимо на богате и сиромашне. Ту би било идеално да сва деца имају обавезу претплате на школски часопис, као и да Министарство просвете угроженим породицама донира претплату на часопис. Тако неће бити ни подела међу децом која ће имати једнаку могућност за напредак и надоградњу неизоставног дела допуне наставног процеса.

Часописи подижу ниво писмености и опште културе ученика. Док дете макар и листа  часопис, обликује естетски укус. Дечји листови изгледају атрактивно и динамично,  обилују добрим илустрацијама и стриповима. Многи учитељи, користе дечје часописе приликом обнављања и утврђивања, али и приликом обрађивања наставних јединица. У одељењима у којим сви ученици узимају часопис, они се користе и за израду домаћих задатака. Из њих се узимају драмски тесктови за школске позорнице. Претпостављам да и вас  више  од кризе читања брине функционална неписменост младих. Читање дечјих часописа на том пољу може много утицати, као пример правилног писања. Они су надоградња  стеченог знања. У педагогији постоји тенденција да се не учи само из уџбеника, већ и из других извора, а часописи су један од њих. На пример, часописи „Национална географија“, „Политикин забавник“, православни  дечји часопис „Светосавско звонце“, „Невен“… Колико лепих назива наших часописа за децу: Осмијех, Бјела пчела, Ђурђевак, Колибри…   Па   Росица, Другарче, Развигор, Супер Смешка, Наш свет и ПОЛЖАВЧЕ.  Споро као пуж, пужић, али пожелимо овом новом младом часопису и младом уреднику Филипу Димкоском много брзих корака под сунцем детињства. Добро је, има места за све часописе. Они ће пратити нове тенденције, бити модерни, ослушкивати свет савременог детета.

Дозволите да се подсетимо да се први дечји часопис „Невен“ појавио у XIX веку, а за њим и други. Ови часописи су били дидактички и пропагирали родољубље и лепо понашање. Од 1931. године постоји и подлистак Политике за децу у ком се појавио први стрип о Мики Маусу, касније и Политикин забавник. Они су утицали на подизање нивоа опште културе. Такву улогу имају листови и данас. Не смемо занемарити чињеницу да је често на столу у кући жута штампа коју читају родитељи или дека. И дете чује како се старији чуде над неким сензационалистичким  насловима, како се крсте, нервирају, псују, чак и међусобно препиру, нарочито око политичких тема. Тако се дете и несвесно приближава тој штампи. А да је, рецимо, на столу „Политикин забавник“, такве расправе би биле добродошле, радозналост би јачала. Деци и младима  дечје школске часописе мора да препоручи неки ауторитет (родитељ или наставник). Иначе ће се определити за интернет, а тамо су препуштени сами себи, јер нема никога ко ће за њих да бира садржаје или их препоручује.

Сигуран сам да међу вама, драге колеге, има оних који су објавили своје прве песме у неком дечјем листу и још се сећају оне радости када су угледали своје име у новинама. Велика је та улога дечје штампе – да афирмише децу, да подстиче њихову креативност, било у писању или цртању. У Србији књижевни часопис „Витез“ има и свој фестивал „Витезово пролеће“  на коме се награђују деца. Велика је радост детету када посети Сава центар и буде са три хиљаде својих вршњака део једне поетске свечаности. Са гашењем часописа, угасиле су се и многе одличне манифестације, нпр. у Савином Селу.

У мом Дољевцу већ 20 година трају Сусрети просветних радника који пишу за децу. Неки од вас били су моји гости. На трибини сусрета пре много година била је баш ова тема. Били су пристни уредници: Мира Алечковић за  Змаја, Мошо Одаловић за Ђурђевак, Душан Ђуришић за Осмијех, директор Дечјих новина,  Рале Нишавић за Невен. Каква је то гарнитура била! Одлични закључци, али…  Нема више „Змаја“,  „Невен“ једва дише, нема „Дечјих новина“, нема „Осмијеха“ ни „Ђурђевка“…

И да се опет вратим на ону песму са почетка мог обраћања вама, драги пријатељи: часописи су важан сегмент одрастања. Чувајмо их! Не дајмо да се гасе. Важна је њихова улога у образовању и васпитању деце, у развијању дечје креативности. Место им је и на трафикама (нарочито у свеопштој медијској и шунд литератури  која окружује младе), али  нарочито им је место у свим библиотекама намењеним деци и младима, а посебно у школским. Место им је у ђачким торбама и ђачким рукама.

Ви благодарам за вниманието. Поздрав од селото Кочане, во близина на Ниш, кое е во братски односи со вашиот град Кочани во Македонија.

 

 

 

Улога друштвених мрежа у промоцији дефектологије

 

 

 

Савремено доба донело је многе промене када говоримо о начинима промоције научних дела, различних иницијатива, литературе и слично. У ери када је све доступно битно је да наука, као што је дефектологија, односно специјална едукација и рехабилитација промени правац свог деловања и да буде отворенија ка дељењу својих вредности. Ово је можда право време да се наша наука као таква помери са маргина и да понуди своју вредност, савете, знање.

Оно што доказује ту потребу јесте све већи број деце која имају кашњена или тешкоће у развоју, сведоци смо да развојне мапе које смо пратили постају практично неупотребљиве, из разлога што све већи број деце одређене вештине усвајају касније него што су њихови вршњаци пре 20 година.

Улога друштвених мрежа у промоцији струке се у пракси показује као јако корисна и мотивишућа како за колеге, тако и за родитеље да постављају питања о развоју деце. Блог “Питајте дефектолога“ постоји од јула 2017. године и циљ покретања је био подизање свести о дефектологији (специјалној едукацији и рехабилитацији) као науци, али подршка родитељима који нису у могуности да дођу до стручних савета.

За скромне 3 године године постојања објављено је преко 300 текстова и оставарена је сарадња са многим порталима како у Србији, тако и у региону, што само говори колико је потребно да особе које су стручне у свом подручју рада деле своја искуства и практичне, једноставне савете који се могу применити у свакодневним рутинама породице. Када говоримо о структури пратилаца на друштвеним мрежама, она се може поделити у две групе:

• Прву групу чине родитељи деце са тешкоћама у развоју, али и родитељи деце типиччног развоја.

 

• Другу групу чине колеге и колегнице најчешће друштвено-хуманистичких наука – дефектолози, логопеди, педагози, психолози, васпитачи, учитељи и социјални радници.

Полна структура говори да је око 95% особа које прате, читају и коментаришу текстове женског пола.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Оваква полна структура није изненађујућа, јер на нашим просторима су и даље мајке те које су више укључене у васпитање и образовање деце, посебно раног узраста. Те је важно и нагласити да „у изразито патријархалним срединама може доћи до потпуног одбацивања детета чак и од уже породице, најчешће оца и његових родитеља, при чему се сва кривица пребацује на мајку“ ( Вујачић, М., 2006). Оваква полна структура се потрдила и у пракси када говоримо о дикректним питањима о развоју детета, најчешће се обраћају мајке (у преко 80% случајева).

Узрасна структура показује да је 41% пратилаца старости од 25 до 34 године, нешто мање око 38% старости од 34 до 44 године, око 10% старости од 44 до 54 година.

 

 

 

 

 

 

 

50%

40%

30%

20%

10%

0%

Узрасна структура

 

 

 

 

 

18 – 23 година     24 – 34 година     35 – 44 година     45 – 54 година    преко 55 година

 

Структура по полу нам говори да је велики број млађих родитеља, али и колега заинтересовано да сазна више о раном развоју и стимулацији развоја деце.

На примеру структуре блога и профила “Питајте дефектолога“ можемо закључити:

• да су мајке те које се више интересују за теме које се тичу раног развоја деце и да се чешће обраћају са питањима,
• да већина особа које интресује тема, посматрајући у односу на старост пратилаца, припада групи родитеља деце млађег узраста или групи колега и колега сродних наука,
• да је потребно више стручних текстова, портала и профила који ће се бавити специфичним темама или узрастом у пољу васпитања и образовања,
• да се на овај онлајн начин може подизати свест о дефектологији као науци и мењати парадигма да је дефектологија наука која је усмерена искључиво ка деци и особама са инвалидитетом или тешкоћама у развоју, али и да се покаже значај и улога дефектолога и логопеда и васпитно-образовном процесу.

 

 

MSc Марија Ршумовић

 

Инклузивни развојни круг за децу и младе „Мој начин“, Београд www.pitajtedefektologa.com

 

Улогата и значењето на списанијата, прирачниците и другите визуелни, аудио и видео изданија и материјали во воспитно-образовниот процес

 

Апстракт: Овој напишан текст ќе послужи одблиску да се претстави значењето и незаменливата улога на списанијата, прирачниците и други аудио-визуелни средства, за воспитувањето и образованието на децата. Во не многу далечното минато,  општоприфатен начин на учење и подобрување на воспитувањето, беше користење на овие средства во наставата и надвор од неа. Но денешниот модерен развој на општеството и забрзаниот процес на технолошки иновации, нуди други можности за пристап до децата уште од нивното раѓање. Модерниот телефон, таблет или ајпад, најчесто ги заменува сликовниците, играчките, таблите за пишување, списанијата за деца. Се прашуваме зошто е тоа така? Каде исчезна читањето приказна пред спиење, каде е раскажувањето на бајките од Андерсен или браќата Грим и сказните со кои ние пораснавме?

Брзото темпо на живеење во модерното општество, бара родителите да наоѓаат различни начини да му го свртат вниманието на  детето да биде мирно или да спие. Зошто и тие треба да се одморат од напорниот ден, нели!!! И, дали би можело тука нешто да се смени? Да, може и тоа како. Задолжителна едукација на родителите од содветни институции, уште од самото раѓање на детето. Објаснување зошто сликовницата треба да биде првиот детски предмет, а не телефонот.  Зошто сликовницата овозможува прв начин на насочување кон правилно воспитување. Со неа, перцепцијата ќе одигра важна улога во секојдневниот живот и за секоја понатамошна активност на детето, без разлика дали е аудитивна или визуелна. Сетилата природно се надополнуваат едно со друго. Слабоста на видот, се надополнува со добриот слух, и обратно. Така се поврзуваме со околината. Затоа сликовницата, списанието и  книгата,  треба да бидат мост на тоа поврзување.

 

Клучни зборови: сликовница, дете, родители, општество, модерен развој

 

 

 

Улогата и значењето на списанијата, прирачниците и другите визуелни, аудио и видео изданија и материјали во воспитно-образовниот процес е многу голема и од важен интерес. Тие можат да помогнат во полесно перципирање на секојдневните појави. Родителот и воспитувачот мора да наоѓаат најразлични начини на нивна примена. Денес постојат многу аудитивни книги, аудио учебници, книги со Брајово писмо, музички сликовници…  Тие се скапоцено помагало за развивање на детското спознавање на предметите од природната околина. Со нив децата учат, се развиваат, стекнуваат знаења. Ја развиваат својата имагинација и својот поглед кон светот. Улогата на овие материјали е уште повеќе важна, ако тие се прилагодат на детската возраст и на детскиот развој. Случките и доживувањата на „Снежана и седумте џуџиња“, „Црвенкапа и волкот“ или „Трите прасиња“, ќе му помогнат на детето да научи и да распознава праведност, искреност, чесност од лага и измама, кога ќе чуе за нив уште од најмали нозе. Во прикажаните ситуации, всушност, детето ќе го препознае доброто од злото и ќе научи како да се справи со нив.

Што е наша цел?  Целта нам, на родителите, воспитувачите, наставниците и сите што работат со деца, треба да ни биде постојано користење на вакви материјали. Зошто? За да му помогнеме на детето да го научи животот. Да може лесно да ги прифаќа секојдневните ситуации. Да му го покажеме правилниот пат кон својот развој и да му ги зајакнеме позитивните емоции и чувства.

Како да ја оствариме таа цел? Одговорот е да го вратиме значењето на аудио –визуелните материјали на пиедестал, со тоа што ќе организираме едукативни работилници за родители, читачки работилници за деца и ќе им овозможиме полесен пристап на децата до книгата.

Да се обидеме уште веднаш…..Еве на пр: подарокот чоколадо да го замениме со подарок сликовница…

 

 

Напомена: Идеите и ставовите во овој текст се лично мои и се темелат на повеќегодишната работа во училште како одделенски наставник на деца до десетгодишна возраст.

 

Елизабета Јанева – професор по одделенска настава во

ООУ „Ристо Шуклев“, Негорци

b.eti1977@hotmail.com

 

Улогата и значењето  на сликовниците, прирачниците,  визуелните помагала и аудио и видео средствата 

 

Образованието зависи од квалитетно изработените наставни програми, добро едуцираниот наставен кадар и соодветните просторни услови, вклучувајќи ги тука и опремата и наставните средства.  

За успешната организација и  реализација на воспитно-образовниот процес  важно е наставникот во својата работа да користи различни сликовници, прирачници, визуелни помагала, аудио и видео средства. 

 

Целта, односно улогата на сликовниците, визуелните апликативни дидактички помагала и аудио и видео средствата е да му помогне на детето да  го открие светот на пишаниот збор, но и многу пошироко од тоа. 

 Сликовниците и аудио-визуелните апликативни дидактички помагала го развиваат когнитивниот свет на детето, предизвикуваат емоции, го збогатуваат вокабуларот, ја зголемуваат љубопитноста и заинтересираноста, односно ја задоволуваат потребата на детето за нешто ново.  

Преку сликовниците и аудио-визуелните апликативни дидактички помагала детето учи за светот околу него, феномените и односите за човекот и животната средина на соодветен начин.  

Наведените средства  развиваат можност за паметење и меморирање на логички односи и унапредување на когнитивниот развој на детето. Сликовниците и аудио-визуелните апликативни дидактички помагала ги развиваат и мисловните процеси, вклучително и способноста за решавање на проблемите и донесување одлуки. Овие процеси се битни затоа што тие го конструираат внатрешниот свет на детето преку кој детето го доживува и интерпретира светот, ги создава односите со луѓето, околината и природата.  

Психо-социјалниот развој е подобар и поусовршен колку повеќе детето е ползува богата, содржајна и разновидна литература од најрана возраст. Емотивната интелигенција и степенот на емпатија се повисоки кај децата кои од мали нозе користеле книги и други изданија кои се богати со настани, екстерен дијалог или внатрешна борба на ликовите околу најразлични морални и етички дилеми. Доброто и лошото, како универзални концепти со кои се соочува човекот уште од самото постоење, се проткајуваат во детскиот литературен израз и му помагаат на детето да развие јасна слика за неопходноста од разбирањето на овие концепти и да му овозможи негово лично воздигнување – стекнување доблест, добрина и морална возвишеност. 

Значењето и улогата, односно функцијата на сликовниците и аудио-визуелните апликативни дидактички помагала е, исто така, да овозможат богато и содржајно  информативно образование – затоа што детето преку сликовниците и аудио-визуелните апликативни дидактички помагала добива одговори на многу прашања и решенија за најразлични проблеми, при што детето учи дека книгата е извор на знаење и постепено развива способност за анализа, синтеза, споредба, генерализација и будење на апстрактните концепти.  

Децата  преку сликовниците и аудио-визуелните апликативни дидактички помагала можат да се запознаат и научат за различни обичаи, традиции, култури, религии, знаменитости и слично и да разговараат со родителите за тоа.  

Сликовниците и аудио-визуелните апликативни дидактички помагала отвораат светови на нови знаења и со тоа му овозможуваат на детето да биде потолерантно кон различностите и да ги прифати културните разлики, да се воздигне многу повеќе од сопствената култура и традиција без да ги отфрли другите – значи да го интегрира разбирањето на светот преку сопствените култура, религија, традиција, обичаи и норми. 

Естетиката, исто така, игра голема и значајна улога во сликовниците и аудио-визуелните апликативни дидактички помагала. Набљудувајќи ги сликите во сликовниците и аудио-визуелните апликативни дидактички помагала детето развива чувство на убавина, што буди емоции кај него кои го поттикнуваат естетското доживање и затоа сликовницата значително влијае на вкусот на детето од најрана возраст. 

Навикнувајќи го детето да ја користи книгата, аудио-визуелните апликативни дидактички помагала уште од рана возраст развиваат потреба за читање, им даваат на децата можност да го видат светот преку очите на уметникот и со тоа да развијат способност за критичност, самокртитичност и доживување на настаните преку изразот на другиот, т.е. ликовниот, графички и визуелен творец.  

Детето преку сликовниците и аудио-визуелните апликативни дидактички помагала учи и преку игра.  

Аудио-визуелната комуникација е продуктивна форма на комуникација. Теретски и практично е докажано дека примената на аудио-визуелните апликативни дидактички помагала  има позитивен исход кај децата. Нивната примена кај децата  го развива когнитивниот свет, предизвикува емоции, ја зголемува љуботноста на детето да истражува… 

 

 

                                                Дипломиран професор по одд. настава:  

                                                          Весна Бошковска 

                                                          ООО ,,Кирил Пејчиновиќ,, – Скопје 

 

Улогата и значењето на списанијата, прирачниците и другите визуелни, аудио и видео изданија и материјали во воспитно-образовниот процес 

Јас тргнувајќи од моето детство (пред  околу пет децении) кога сите ние како ученици,  во многудетни семејства, немавме можност сите да купуваме, Другарче, Наш свет, Колибри, Млад борец, но нашите наставници не организираа и  повеќето деца од исто одделение или постарите братчиња и сестрички ќе земаа, па  така сите бевме во можност да ги читаме. Значи со скромните примања на нашите родители списанијата сепак беа достапни за сите нас како ученици. Сега  јас кога сум наставник ова  ме навраќа на моето детство  и јас така секогаш ги упатувам моите ученици и се организираат  по неколку деца, се договараат по еден број да плаќаат, ама сите  броеви да имаат можност да ги читаат. Денешните списанија се од големо значење за учениците во наставата. Јас како наставник по македонски јазик им ставам голем акцент и нивната употреба им ја потенцирам колку  многу  е значајна. Денес е време на безброј портали достапни на интернет со употреба на компјутерската технологија. За жал дневниот печат е сé помалку достапен за моите ученици и затоа јас кога работам на часовите имам земено од киосците стари весници и им делам на секој ученик да има пред себе,  да разгледува и да  си чита. Во денешно време неопходна е потребата на списанијата за деца, од каде може да се научи, поучи или дополни наученото. Во детските списанија често се разработуваат лектири, па преку илустрациите моите ученици ги користат и на поинтересен начин доаѓаат до содржината  и карактеристиката на ликовите. На тој начин како пример ги користат списанијата. Моите ученици се искрени во своите искажувања дека сé она што не можат да го најдат како одговор на своите прашања, овде го наоѓаат од своите врсници . Во списанијата се нивните омилени глумци и  пејачи, нивните постери, поради кои и  ќе го купат одредениот број на тоа списание.Во списанијата се објавуваат нивни лични трудови, како што се многу цретежи и литературни творби. Кога сме кај лектирите кога учениците не сакаат да читаат, (а тоа многу често се случува). Многупати учениците ги користат аудио и видео изданијата  за да си го олеснат патот за да ја научат содржината ,односно на многу полесен начин да дојдат до ликовите, настаните и случките  за лектирата која им е дадена да ја обработуваат на часот по македонски јазик, за да ги  доживеат преку глас и слика. Учениците многу често имаат потреба од  прирачниците како  книга со упатства и практични објаснувања за она што го изучуваат во училиштата или пак покажуваат интерес. Самите прирачници се достапни во самите училишта и тоа во библиотеките. Прирачниците се со различни содржини, многупати ги користат по предметите од  природните науки затоа што ги интересираат  многупати животинскиот и растителниот свет,ама почесто и видовите на технологијата која е во многу голем подем. 

 

 

                                                                         Ленче Китанова

 

                                  Наставник во ООУ „Методи Митевски – Брицо„

                                                                                  Лозово