Виктор Радун
Трансхуманизам:
Иднина без луѓе
Објава на Натчовекот
и заговор на трансхуманизмот
Издавач: Пешић и синови, Белград, 2018.
Предговор
Иднината никогаш не била понеизвесна. Технологиите што го поттикнуваат развојот на човештвото, за прв пат во кратката историја на човечката врста, можат да станат независни од луѓето и да одат по свој пат. Дали луѓето ќе преживеат како луѓе или ќе се трансформираат во некој нов вид пост-луѓе?
За максимум 20 години, ќе живееме во општество кое драматично ќе се разликува од денешното. Ние луѓето повеќе нема да бидеме исти и нема да живееме сами. Неколку сосема различни суштества ќе живеат покрај нас и со нас, суштества со вештачка интелигенција, способни да размислуваат, да чувствуваат и да одлучуваат како нас, но на значително поинаков начин. Тоа ќе биде сосема поинаков свет. Ќе се соочиме со нова, мешана цивилизација, која ќе има сопствени принципи, правила на однесување, структура и динамика.
Покрај нас, на планетата Земја ќе живеат и оние кои нема да се нарекуваат луѓе. Тие ќе се трансформираат во вид различен од нашиот, вид на пост-човек, кој ќе се смета за понапреден од нас. Ова ќе доведе до диференцијација на најмалку три одделни цивилизации: една типично човечка, друга составена од андроиди и други видови вештачки интелигентни суштества или организми, и трета претставена од транс и пост-луѓе, како хибриден вид на човечка и вештачка интелигенција, модифицирани, изменети луѓе и напреднати преку спојување и комбинирање со разни видови вештачка интелигенција, луѓето модифицирани, изменети и подобрени преку спојување и комбинирање со разни видови вештачка интелигенција.
Вака би можела да изгледа претставата за светот во не толку далечната иднина. Ова е само една можна насока на еволуцијата на човечката цивилизација, забележана од трансхуманизмот, нов поглед на иднината и филозофија која се обидува да го трансформира или замени човечкиот вид со понапредна технологија, што далеку ќе ги надмине човечката интелигенција и способностите.
Никој не знае со сигурност и не може да предвиди како ќе изгледа таков свет, поточно утрешните светови, како ќе бидат уредени и како ќе се организира животот во нив. Сепак, сигурно е дека човечкото општество е на патот на технолошкиот развој, кој станува опасно стрмен. Тоа е невиден технолошки напредок во целата историја на човештвото. За прв пат досега, се соочуваме со технологии кои се во состојба радикално и неповратно да ги променат не само условите за живот и работа на луѓето, туку и самото постоење, суштина, однесување и функционирање на човечките суштества. Овие нови технологии – биотехнологија, невронаука и невротехнологија, генетски инженеринг, вештачка интелигенција, роботика и други, се насочени кон истражување и подобрување на работата на човечкиот мозок и телото, успевајќи да го постигнат она што никогаш порано не било можно или било само дел од книжевната фантазија и СФ-от: создавање хипер-умрежен и хипер-интелигентен свет на нештата, свет на машини и организми поинтелигентни од луѓето. Паралелно со ова невидено темпо на експанзија на нови технологии, се појави нова филозофија и гледиште што ја наоѓа својата основна почетна точка во експоненцијалниот технолошки бум, наречен трансхуманизам. Факт е дека темата за трансхуманизам е сè уште terra incognita во филозофската и научно-стручната литература на српското говорно подрачје. Поразително е што не можат да се најдат никакви книги што сеопфатно би го објасниле трансхуманизмот, иако денес стана една од доминантните филозофски и културни преокупации на западната мисла. Оттука, оваа книга е пионерски обид да се пополни јазот на српскиот пазар во смисла на недостатната литература за трансхуманизмот.
Трансхуманизмот произлезе од филозофскиот хуманизам, како еден вид контрареволуција. Трансхуманизмот е движење, идеологија и филозофија на технологијата, поточно филозофијата на надмоќ на технологијата над човекот. Алтернативно име за трансхуманизам е технопрогресивизам. Можеме да ја наречеме филозофија на технолошкиот детерминизам.
Во книгата, сакав да ја испитам врската помеѓу концептот на Ниче за суперчовекот и трансхуманистичкиот концепт на транс-човекот и пост-човекот. Трансхуманистите во своите објаснувања честопати се потпираат врз Ниче како претходник и наоѓаат врска со неговиот концепт за суперчовекот. Освен Ниче, францускиот филозоф и теолог Теилхард де Шарден, со својот израз транс-човек, им послужи како инспирација на трансхуманистите. Сепак, постојат јасни разлики помеѓу трансхуманистичките поими транс-човек и пост-човек и концептите на Ниче и Шарден. Додека термините што ги користат Шарден и Ниче – транс-човек и надчовек – се во сферата на исчекување на веројатната и можната (р) еволуција на човекот, каде што овие филозофи не ги конкретизираат насоките и начините на трансформација на човекот во повисока форма , трансхуманистичките изрази транс-човек и пост-човек се од технолошко-развојен карактер, а со тоа и практични и прагматични категории. Мојот пристап кон трансхуманизмот е критичен. Поради обемното знаење што го опфаќа трансхуманизмот, се ограничив на аспектот на анализа на можната трансформација на човекот во повисока форма под влијание на новите технологии, фокусирајќи се на преиспитување на концептот на Ниче за суперчовекот. Во книгата, погледнав што ветува трансхуманизмот, кои се неговите централни концепти, како трансхуманистите ја замислуваат иднината и што има ново во нивната теорија. Ги анализирав и новите технологии што трансхуманистите ги нарекуваат технологии за човечко проширување. Под овие технологии, мислам пред се на технологиите на вештачка интелигенција, роботика, невротехнологија, нанотехнологија, биотехнологија и генетски инженеринг. Ова се технологии коишто радикално ја менуваат суштината на една личност, неговата психа, организмот, однесувањето и функционирањето. Дали е целта да се укине човекот или целосно да се убие, да се направи полусвесен роб и да се замени со вештачки интелигентни машини или организми? За што се води трката во создавање паметни автономни роботи кои освојуваат работни места што можеа да ги прават само човечки суштества до вчера? Дали се тие нова работна сила и дали се закана за луѓето во идниот глобален поредок? Прашањата се нижат. Изгледа дека нема да чекаме долго за одговори. Реј Курцвајл, главен технички директор на Гугл, верува дека до 2045. година или порано, веќе ќе имаме вештачка интелигенција со ниво на интелигенција и севкупни интелектуални способности што ќе ги надминат човечките. Некои други футуристи ја поместуваат оваа граница до 2035. година и уште поблиску. Точката во која т.н.р. општата интелигенција на вештачките интелигентни машини ќе ја надмине човечката и ќе прерасне во суперинтелигенција се нарекува сингуларност. Што ќе се случи по таа точка, никој не може да каже со сигурност. Можеме само да претпоставуваме. Трансхуманистите зборуваат за крајот на човекот и раѓањето на пост-човекот. Иднината не е далеку. Таа е сега тука, пред нас, и ние практично веќе ја живееме….
Виктор Радун Теон
Во Нови Сад, на крајот на февруари 2018 година.
Извадоци:
Клаус Шваб, сопственик и извршен претседател на Светскиот економски форум (СЕФ, англиски: World Economic Forum), напиша книга за четвртата индустриска револуција. Ако ги погледнеме основните ефекти што индустриските револуции ги донеле во човечкото општество, можеме да заклучиме дека секоја од нив му донесе одредено ослободување на човештвото. Така, Првата индустриска револуција донесе ослободување од животинската моќ, втората овозможи масовно производство на стоки, а третата му овозможи на човештвото пристап до информации и знаење преку дигитални средства. Оваа струја, Четвртата индустриска револуција, е фундаментално различна од сите претходни револуции.
Четвртата индустриска револуција овозможува спојување и пробивање на широк спектар на нови технологии и претставува фузија или синтеза на многу нови научни и технолошки полиња. На овој начин, тој синергетски ја зголемува и мултиплицира интеракцијата на многу дисциплини, гранки и полиња, интегрирајќи ја науката, технологијата и економијата во нови големи синтези, предизвикувајќи огромни и незамисливи тектонски промени во погледот на светот, односите меѓу светот и човекот, можностите за знаење и можностите за испрашување. , улогата, границите и значењето на човекот воопшто.
Ова се огромни инвестиции во науката и технологијата што овозможуваат нешто што досега не успеало во напредок во науката и технологијата.
Имено, сè до појавата на нови научни достигнувања и развојот на нови технологии во втората половина на 20 век, целиот развој на науката и технологијата служеше исклучиво за олеснување и подобрување на животот на луѓето. Сега, револуционерните промени во науката, развојот на нови гранки на науката и брзата технолошка дифузија формираат нова, четврта индустриска или технолошка револуција и овозможуваат нешто што никогаш не било можно во историјата на технолошкиот развој: радикално преобликување и трансформација на природата и човековото функционирање како такво.
Најновата, Четврта индустриска револуција, започна благодарение на научните откритија во областа на информатиката, генетиката, молекуларната биологија, биохемијата, невронауката, квантната физика, роботиката и другите науки. Новите технологии овозможуваат невиден продор на научното знаење во самата срж на човечкото постоење и постоење. Нивната примена му дава на човекот невидена моќ: за прв пат во нејзината историја, човекот има можност да се промени себеси и да ја надмине својата човечка форма. Таа огромна моќ му дава на човекот слобода и одговорност. Оттука, тоа е и закана и ветување.
Според Годишниот извештај за глобалниот ризик на Светскиот економски форум 2017 година, 12 технологии во развој се издвоени како дел од Четвртата индустриска револуција. Ова се следниве технологии:
- 3Д печатење;
- напредни материјали и наноматеријали;
- VI и роботика;
- биотехнологија;
- извори на енергија, складирање и пренесување;
- блокчејн технологија;
- геоинженеринг;
- Интернет на нештата;
- невротехнологија;
- нови компјутерски технологии;
- вселенски технологии;
- виртуелна и зголемена реалност.
Главните технологии на ова научно и технолошко цунами обично се групираат во два блока, означени со кратенки – NBIK (нанотехнологија, биотехнологија, информатичка технологија, когнитивна наука) и GRVIN (генетска манипулација, роботика, вештачка интелигенција и нанотехнологија).
Покрај горенаведеното, некои автори (Хјуз) посочуваат на конвергенција на најмалку седум други биотехнологии во текот на овој век. Сите овие нови технологии ќе овозможат создавање на нови живи организми, машини со интелигенција еднаква или поголема од човечката интелигенција и ќе доведат до различни видови и начини на поврзување на човекот и машината (компјутер) преку имплантација во човечкото тело и мозок, создавање на киборзи и клонови и многу други начини.