Менаџирањето на основните и средните училишта во услови на пандемија
Градење одржливи системи за образование за време на пандемијата од COVID-19
Размислувања за носителите на одлуки во образованието на национално, локално и училишно ниво
(Меѓународна научна конференција организирана од Институтот за наука, алтернатива, култура и уметност – Скопје, Република Северна Македонија, 18 февруари 2021 година; 12 часот)
За денешната научна конференција за менаџирањето на основните и средните училишта во услови на пандемија мојот осврт е на тема: „Градење одржливи системи за образование за време на пандемијата од КОВИД-19. Размислувања за носителите на одлуки во образованието на национално, локално и училишно ниво“. Тоj има за цел да ги поддржи Владите, министерскиот персонал, вработените во регионалниот инспекторат и одделенијата за образование на засегнатите општини, локалните власти и директорите на училиштата во одлуките за образование на национално, локално и училишно ниво во планирањето на процесот на учење во услови на пандемија и во планирањето, обновувањето и нормализирањето на образованието по затворањето на училиштата во пролетта и есента на 2020 година и во зимата и пролетта на 2021 година, како и по прекинувањето на нормалниот образовен процес. Во основата на овие размислувања е разбирањето дека одржливоста на образовниот систем во Европа ќе го намали влијанието на пандемијата од COVID-19 врз учењето, ќе ја зголеми подготвеноста за идни потенцијални кризи и значително ќе придонесе за подобрување на инклузивното квалитетно образование на сите деца во дадената земја и регион.
Пандемијата од КОВИД-19 доведе до затворање на училиштата во земјите и заклучување на вратите на градинките. Ова влијаеше на милиони деца од предучилишна возраст, основци и среднисти, кои веќе имаа и се уште имаат непостојани училишни термини. Истото важи и за нестабилните семестри на студентите. Многу од нив беа затворени поради првиот и вториот бран на пандемијата. Некои од нив се уште се затворени, чекајќи трет бран, кој се очекува да биде многу потежок од првите два.
Особено во однос на учениците од основните и средните училишта, пандемијата значително го влоши постојното образование и социјалната нееднаквост во различните региони на земјата. Децата од семејства со ниски примања; децата кои живеат во рурални области со мала инфраструктура; децата од етнички и јазични малцинства; децата со попреченост; веќе се соочуваат со значителни бариери за нивното образование и имаат многу пониски образовни и социјални вештини.
Училиштата и универзитетите не се само место за образовен и академски процес, туку и за социјално и емоционално учење, социјална интеракција и социјална поддршка. Затворањето на училиштата не само што го прекинува образованието на учениците, туку ги ограничува и другите нивни активности и можности.
Наставниците, училишните менаџери, воспитувачите, научниците и носителите на одлуки на локално и национално ниво сега се соочуваат со голем предизвик. Нерешавањето на овој проблем има и ќе има штетно влијание врз животот на децата, младите, семејствата, заедниците и општествата пошироко, и од социјален и од економски аспект.
Затоа, зголемувањето на одржливоста на образовниот систем преку насоченото планирање на квалитетно инклузивно образование и за другите категории деца и за најмаргинализираните од нив треба да биде врвен приоритет за месеците и годините што претстојат и да стане клучен принцип за подобро образование и реставрација на воспитно-образовниот процес во училиштата.
Не сите родители имаат можност да купат квалитетни компјутери за своите деца за да можат да учествуваат во организираното учење преку Интернет. Особено кога тие се невработени или слабо платени.
Носителите на одлуки мора да имаат за цел да помогнат во градењето на еластичноста во образовните системи, да ги направат пофлексибилни и целосно насочени кон сите деца; да понудат најразлични методи и технологии за обука кои се добро подготвени за потенцијални кризи. Тие имаат должност да го поддржат и промовираат квалитетното инклузивно образование за сите деца и млади во сите фази на образованието во услови на криза, како од избувнувањето на пандемијата, така и за време на заболувањето и закрепнувањето од КОВИД-19, односно за време на пандемијата и по неа, со посебен акцент на најмаргинализираните групи деца.
И оваа денешна Конференција треба да помогне и да им обезбеди на директорите и наставниците збир на тематски размислувања, како и информации за тоа како да ги засноваат и применат во нивните процеси на донесување на одлуки, како и при планирањето и развојот на дадена политика.
Се надевам дека дел од овие размислувања ќе ја стимулираат секоја образовна заедница да се справи со главните нееднаквости во пристапот до инклузивното квалитетно образование и значајните разлики помеѓу различните групи деца во образованието за време и по пандемијата од COVID-19.
Верувам дека директорите на училиштата и експертите за образование треба да преземат конкретни активности и стратегии за ова прашање за да бидат сигурни дека сите деца и млади можат да учествуваат во квалитетното инклузивно образование; дека ќе можат да учат и да добијат соодветна грижа и поддршка. Ова ќе ги отстрани сите бариери и ќе ја изгради еластичноста на образовниот систем и капацитетот на училиштата, директорите и наставниците да обезбедат квалитетно образование за сите деца, вклучително и во време на криза и пандемија.
Клучен предуслов за носителите на одлуки треба да биде способноста на менаџерите на образовните системи да анализираат, спроведуваат и поддржуваат стратегии во следните четири меѓусебно поврзани области:
- пристап до образование;
- квалитетно и инклузивно образование;
- благосостојба (ментално здравје и психосоцијална поддршка); и
- безбедни училишта.
Планот за градење нодржливи системи за образование за време и по пандемијата од КОВИД-19 треба да вклучува:
- резиме на главните ризици и можности за подобрување на образованието; и
- клучни приоритети за планирање и збир на прашања дизајнирани да им помогнат на носителите на одлуки за клучните прашања за да обезбедат инклузивно и квалитетно образование за сите деца.
Прашањата можат да се решат на различни нивоа: училишта; локални власти; регионални тела за образование и администрација; носители на одлуки на национално ниво; министерства за образование; национални агенции за образование и други релевантни национални чинители во областа на образованието, но и во други слични и сродни сектори.
Прашањата може да се решат во сегашно и идно време, за што се потребни активности од краток, среден и подолг рок. Краткорочната перспектива треба да го опфати периодот од сега до крајот на вториот семестар од учебната 2020/2021 година.
Терминот „училиште“ се користи како широк поим за да ги опфати сите видови образовни институции, формални и неформални, на сите нивоа на образование. Треба да се напомене дека некои ученици добиваат образование и во специјални установи, интернати, поправни домови, болници и слично.
Овие наши разгледувања и согледувања се однесуваат до одреден степен за сите видови образовни институции, земајќи ги предвид спецификите на секоја одделна институција.
Повторното целосно отворање на училиштата значи продолжување на редовните активности на училиштата заедно со учениците и наставниците во нив.
Маргинализираните деца се дефинираат како индивидуи или групи деца кои се соочуваат со социјални или образовни ограничувања.
Инаку, училиштата нудат повеќе начини на организирана обука за време на пандемијата од КОВИД-19:
Учењето на далечина обезбедува пристап во кој дисциплините се нудат преку учење на далечина како одговор на криза, наместо однапред испланирано и развиено за учење на далечина. Ова се однесува на ненадејната (и често избрзана) транзиција од учење во училница кон учење на далечина и / или виртуелни училници. Многу експерти бараат да се направи разлика помеѓу учењето преку Интернет врз основа на инклузивна педагогија и учење на далечина за да се нагласи фактот дека учењето преку Интернет е планирано и дизајнирано како такво, додека учењето на далечина е главно ограничено на употреба на технологија за извршување задачи, дизајнирани за да се предава на час.
Учењето на далечина се дефинира како учење на далечина за учениците без редовен личен контакт со наставникот во училницата. Учењето на далечина, спроведено навремено со преписка, вклучува обука преку печатени материјали дома, а исто така се обезбедува преку радио или телевизиски програми, како и преку Интернет.
Учењето онлаjн преку Интернет обично се однесува на учење што се одвива преку Интернет. Може да биде дел од програмата за учење на далечина, но може да се користи и како додаток на учењето во училница (комбинирано учење). Студентите можат да учат на Интернет дома или во нивните училници и со своите врсници. Учењето преку Интернет користи различни формати, често комбинирајќи ги Интернет технологиите и образовните технолошки апликации што можат да се користат офлајн.
Комбинираното учење опфаќа и обединува повеќе форми на учење, вклучително редовно предавање и учење лице в лице, употреба на образовни апликации и интеракција на студентите со учење преку Интернет. Во овој случај, едукативните апликации и учењето преку Интернет се некои од стратегиите за учење кои им помагаат на студентите да ги постигнат своите лични цели за учење. Обуката може да вклучува и учење на далечина. Овој концепт ја нагласува потребата од мултилатерален (образовен, здравствен, социјален и др.) комплементарен пристап во обезбедувањето соодветна поддршка.
Терминот „закрепнување“ се користи за означување на враќањето на процесот на учење во нормални услови. „Продолжувањето на обуката“ ги опфаќа фазите, чекорите и акциите за надминување на прекинатата обука предизвикана од затворањето на училиштата и универзитетите за време на пандемијата. „Фазата на опоравување по КОВИД-19“ се однесува на враќање на животот како што го знаевме или на животот најблизок до животот пред пандемијата.
Владите, министерствата и училиштата се соочуваат со предизвикот за планирање на образованието во време на крајна неизвесност. Државите периодично се принудени да ги засилат мерките против ширење на инфекцијата со КОВИД-19, а по завршувањето на пандемијата тие постепено ќе започнат да ги отстрануваат ограничувањата по сериозното нарушување на редовното образование поради затворањето на училиштата и универзитетите и изолацијата на учениците, вработените и наставниците, притоа одржувајќи и поддржувајќи ги клучните заштитни мерки, особено физичката оддалеченост, односно растојание и дистанца.
Бидејќи вирусот сè уште мутира и циркулира низ целиот свет, општествата се подготвуваат за „нова нормална реалност“ во услови на пандемија, без оглед колку е страшна, каде образованието е и ќе биде поразлично од она на што сите се навикнати – и учениците, и наставниците, и семејствата.
Некои земји, вклучително и Бугарија, планираа учебната 2020/2021 година да започне нормално. Сепак, тоа не се случи. Сега истите овие земји имаат различни сценарија за отворање на училиштата со текот на времето и за учење на далечина на учениците во нив.
А, кога повторно ќе се отворат училиштата, тие нема да можат да ги прифатат сите ученици во текот на целиот ден, поради бар. Враќањето на учениците во училиштата ќе биде постепено, а наставата ќе се одвива во смени. Некои ученици ќе можат да се вратат на училиште неколку часа или неколку дена во неделата и ќе учат од далечина во остатокот од времето, други ќе можат да учат само од далечина.
Планирањето на воспитно-образовниот процес под овие услови е значајна и битна задача. Со толку многу непознати и суштински разлики во учењето, што ќе има трајни последици врз учениците низ годините; со ова високо ниво на вознемиреност и стрес кај наставниците, децата и семејствата, како и меѓу другите вработени во образованието, поважно е од кога било да се следат здравите принципи на донесувањето одлуки. Ова е предуслов и за зголемување на отпорноста на образовните системи.
Литература:
Антонович, Летиция (2020). Создание устойчивых образовательных систем после пандемии COVID-19. // Сoображения для лиц, принимающих решения в образовании на национальном, местном и школьном уровнях. // ЮНИСЕФ. Европа и Центральная Азия. Женева, Швецария, 2020 г., стр. 4–7.
Автор:
проф. д-р Вања Ангелова
Универзитет во Велико Трново – Бугарија
18.02.2021 г.
г. Велико Трново, Република Бугариjа